ჟურნალი ნომერი 3 ∘ თამარ ბუწაშვილი ∘
ხარჯთეფექტური პირველადი ჯანდაცვა და მისი ეკონომიკური სარგებელი

რეზიუმე

საბაზრო ეკონომიკის პირობებში, სამედიცინო საქმიანობის პროცესში აუცილებელი ხდება სერვისის მიღების მამოტივირებელი ფაქტორების, ახალი მიდგომების შესწავლა და გამოყენება, რადგან, სწორედ, ეს ფაქტორები ახდენს ყველაზე შესამჩნევ გავლენას პაციენტის ქცევის ცვლილებებზე. კვლევის პროცესში შესწავლილი იქნება პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებაში (პოლიკლინიკაში) ოჯახის ექიმის მიერ მიწოდებული სამედიცინო მომსახურებით პაციენტთა კმაყოფილების დონე. კვლევის მიზნიდან გამომდინარე, ძირითადი ამოცანებია იმ მნიშვნელოვანი ცვლადების და მასტიმულირებელ ფაქტორების გამოვლენა, რომლებიც მონაწილეობენ მომხმარებლისთვის, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, პაციენტისთვის ექიმის მიერ შერჩეული მკურნალობის და დიაგნოსტიკის სქემების გათვალისწინებასა და დაცვაში და, შესაბამისად, პაციენტის ქცევის მოდელს აყალიბებენ. კვლევას ექნება რეკომენდაციის ხასიათი პირველადი ჯანდაცვის სერვისის მიმწოდებელი პროვაიდერებისათვის. კვლევის შედეგები გამოყენებული იქნება პირველადი ჯანდაცვის მომსახურების ხარისხის სტრატეგიული გეგმის შემუშავების პროცესში.

საკვანძო სიტყვები. პირველადი ჯანდაცვა, საერთაშორისო სტანდარტიზებული კითხვარი, პაციენტის კმაყოფილება, ჩართულობის პარამეტრები. 

შესავალი 

ჯანმრთელობა სრული ფიზიკური, სულიერი და სოციალური კეთილდღეობაა. მედიცინა მრავალმხრივ საქმიანობას ითვალისწინებს, რომელიც, თავის მხრივ, ყველა რგოლს უკავშირდება. ჯანმრთელობის დაცვა მოწოდებულია უზრუნველყოს საზოგადოების ჯანმრთელობის შენარჩუნების, დაცვისა და აღდგენის პროცესები, რაც საზოგადოების არსებობის და განვითარების აუცილებელი პირობაა. თავის მხრივ, საზოგადოებრივი ცხოვრების თანდათან ცვლილება ჯანდაცვის სიტემის განახლებასაც მოითხოვს. ამგვარად, ჯანდაცვა არის  როგორც საზოგადოების კეთილდღეობის , ისე ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი  ინდიკატორი. შესაბამისად, ჯანდაცვა საზოგადოების მიერ აღიქმება, როგორც ცხოვრების დონისა და ხარისხის აუცილებელი შემადგენელი კომპონენტი, რომელიც მთავარ როლს თამაშობს   სახელმწიფოს ეკონომიკურ განვითარებაში და  უზრუნველყოფს შრომითი რესურსების  წარმოებასა და ხარისხს. მედიცინა თავისი არსით მომსახურების სფეროს მიეკუთვნება, რომელიც თანამედროვე ეკონომიკის ერთ-ერთი პერსპექტიული მიმართულებაა. ამ სფეროში განსაკუთრებული ადგილი უკავია ჯანდაცვას, რომელიც საკმაოდ დიდ ინვესტირებას საჭიროებს.  ჯანდაცვის ეროვნული სისტემები ყველა ქვეყანაში განსხვავებულია.

ჯანდაცვაში სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობით დიდი ბრიტანეთი ლიდერობს. ბევრი ქვეყანა ასუსტებს სახელმწიფო კონტროლს  და ნერგავს საბაზრო მექანიზმებს, რაც ჯანდაცვაში პაციენტთა ნაწილობრივ მონაწილეობას გულისხმობს. ჯანდაცვაზე გაწეულ მთლიან დანახარჯებში სახელმწიფოს წილის ზრდა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ დაიწყო და 1980 წლამდე გაგრძელდა, დღესდღეობით, მსოფლიოში ხდება კერძო სექტორის წილის ზრდა, რაც საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას უკავშირდება.

თემის აქტუალობა განპირობებულია მსოფლიოში მიმდინარე სისტემური ცვლილებებით − სტანდარტიზაციით, ბიზნესის ინ-ტერნაციონალიზაციით და, რაც მთავარია, სამედიცინო ბიზნესის მართვაში სისტემური მიდგომის  როლის გაზრდით. საბაზრო ეკონომიკის პირობებში, სამედიცინო საქმიანობის პროცესში აუცილებელი ხდება სერვისის მიღების მამოტივირებელი ფაქტორების, ახალი მიდგომების შესწავლა და გამოყენება, რადგან,სწორედ,  ეს ფაქტორები ახდენს ყველაზე შესამჩნევ გავლენას პაციენტის ქცევის  ცვლილებებზე. მომსახურების სფერო მსოფლიო ეკონომიკის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მიმართულებაა. იგი პერსპექტიული და სწრაფად განვითარებადი დარგია. რაც დრო გადის,  მომსახურების სფეროს სულ უფრო  მეტი ყურადღება ექცევა, კერძოდ იმას, თუ რისი მიღება სურს მომხმარებელს და რა მოტივაცია გააჩნია მას. კაცობრიობის ისტორიაში სამედიცინო სფერო ერთ-ერთ   ყველაზე აქტუალურ მომსახურების სფეროდ განიხილება. მისგან თავის არიდება ადამიანისთვის საჭიროების დადგომის შემდეგ თითქმის წარმოუდგენელია. დღეს ამ სფეროში  ძალიან მნიშვნელოვანია მომხმარებლის მოლოდინების გამართლება და ისეთი გარემოს შექმნა, რომელიც მათ ლოიალურს გახდის. სამედიცინო მომსახურების სფეროს მიმართულებით გარემო დღითიდღე უფრო კონკურენტუნარიანი ხდება. 

პირველადი ჯანდაცვის თავისებურებები

ჩვენს ქვეყანაში სამედიცინო სერვისების მიღება მომხმარებლებს      შეუძლიათ  სახელმწიფო პროგრამებში  ან  კერძო სადაზღვევო სქემებში მონაწილეობით. მომხმარებელს ასევე, აქვს შესაძლებლობა სამედიცინო სერვისი  თვითდინებით, ანუ ჯიბიდან გადახდის საშუალებით მიიღოს. ამ შემთხვევაში ხშირად ადგილი აქვს პირველადი ჯანდაცვის ძირითადი რგოლის - ოჯახის ექიმის - გვერდის ავლას.   პირველადი ჯანდაცვის ექიმისთვის პაციენტთან ურთიერთობა უწყვეტი პროცესია. იგი პაციენტს ხანგრძლივად, ზოგჯერ კი, მთელი სიცოცხლის განმავლობაში აკვირდება. შედეგად, ექიმმა კარგად იცის კონკრეტული პაციენტის სამედიცინო ისტორია. ეს  ცოდნა კი მას საშუალებას აძლევს მართოს დაავადება, მოახდინოს სამედიცინო ხარჯის მინიმუმამდე დაყვანა   და  სამედიცინო მომსახურების უწყვეტობის შენარჩუნება.  თუმცა, ხშირად ადგილი აქვს ამ რგოლის ამოგდებას და ისეც ხდება, რომ ამბულატორიული შემთხვევის დადგომისას პაციენტს არ მართავს ოჯახის ექიმი.

  ჯანდაცვა რთული სისტემაა.  პაციენტს უძნელდება იმის გარკვევა, თუ რომელ ექიმს  მიმართოს და რა სახის სამედიცინო სერვისები ჩაიტაროს. ასეთ სისტემაში მას სწორედ ოჯახის ექიმი უწევს კოორდინაციას.  შესაბამისად,   ოჯახის ექიმის მიმართ პაციენტის ნდობის ჩამოყალიბება  საბოლოოდ  ეკონომიკური სარგებელის  და სამედიცინო ხარისხის ამაღლების ერთ-ერთი წინაპირობაა. ექიმი ამ შემთხვევაში გვევლინება არა მხოლოდ  როგორც პაციენტის მკურნალი, არამედ ის არის პაციენტის სამედიცინო გზის დამგეგმავი, დამკვალიანებელი. რაც უფრო კმაყოფილია პაციენტი პირველადი ჯანდაცვის პროვაიდერი დაწესებულების და კონკრეტული ოჯახის ექიმის მომსახურებით, მით უფრო იზრდება ალბათობა იმისა, რომ პირველადი ჯანდაცვის  რგოლის მიერ ეფექტურად იქნება სამედიცინო შემთხვევა მართული.

   სამედიცინო მომსახურების, მით უფრო ამბულატორიული სერვისის, სირთულე განპირობებულია იმ გარემოებით, რომ გაწეული სერვისების ხელით  შეხება შეუძლებელია. ძნელია მათი მახასიათებლების  გაზომვა და, რა თქმა უნდა,  მოითხოვს მაღალი კვალიფიკაციის სპეციფიკურ (სამედიცინო ) ცოდნას.  მომხმარებლებს უძნელდებათ ჯანდაცვის სერვისების ხარისხის წინდაწინ შეფასება, რადგან ეს მხოლოდ მათი მიღების შემდეგ არის შესაძლებელი(და რიგ შემთხვევაში  შეუძლებელიც).  ამასთანავე, პირველადი ვიზიტი სამედიცინო დაწესებულებაში სულაც არ გულისხმობს იმას, რომ ეს პაციენტი  სერვისის მიმწოდებლების ძიებას არ განაგრძობს და  ეხება როგორც სამედიცინო  დაწესებულებას, ასევე მკურნალ ექიმს.  პაციენტთა კმაყოფილება მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს სამედიცინო მომსახურების უწყვეტობაზე. ეს უკანასკნელი კი  ჯანდაცვის სერვისების ხარჯთეფექტურობის  გარდა,   სერვისების ადექვატურ უტილიზაციას განაპირობებს. პაციენტზე ორიენტირებული ჯანმრთელობის დაცვის სისტემის განვითარებისათვის მნიშვნელოვანია გაუმჯობესდეს,  როგორც სამედიცინო მომსახურების ხელმისაწვდომობა, ასევე, ხარისხი. სამედიცინო დახმარების ბაზარი კარდინალურად განსხვავდება ყველა სხვა ტიპის ბაზრისაგან. იგულისხმება ის  რომ, სამედიცინო განათლების არმქონე ადამიანისთვის პრაქტიკულად  წარმოუდგენელია სამედიცინო დახმარების ხარისხის განსაზღვრა და ამის საფუძველზე მისთვის სასურველი სერვისის ამორჩევა. სამედიცინო სერვისების  თავისუფალი ბაზრის პრინციპებზე გადასვლის მოწინააღმდეგენი მიიჩნევენ, რომ სამედიცინო განათლების არმქონე ადამიანი   (პაციენტი, ასევე მის  ოჯახის წევრი)  სრულიად არაკვალიფიციურია თავად განსაზღვროს არათუ სამედიცინო დახმარების სერვისის ხარისხი, არამედ ისიც კი, საერთოდ დგას  თუ არა ადამიანისთვის  სერვისის მიღების საჭიროება. მომხმარებლებს (პაციენტებს) შესაძლოა აქვთ თავისუფალი არჩევანის შესაძლებლობა. მათ შეიძლება აირჩიონ კონკრეტული სამედიცინო დაწესებულება, თუმცა ვერ  აირჩევენ  მომსახურების მოცულობას. მომხმარებელმა შესაძლოა განსაზღვროს სამედიცინო დაწესებულება მხოლოდ გამართული ინფრასტრუქტურით და მაღალტექნოლოგიური აპარატურით, თუმცა მიღებული მომსახურების განსაზღვრა გარკვეულ სირთლეებთან არის დაკავშირებული. თავისუფალი ბაზრის ერთ-ერთი ძირითადი მოთხოვნაა მომხმარებლის სრული ინფორმირებულობა შესაძენი საქონლის (ან მომსახურების) ფასზე, მოცულობაზე და ხარისხზე. სამედიცინო ბაზარზე, მისი სპეციფიკურობიდან გამომდინარე, უფრო რთული მდგომარეობა შეინიშნება, რაც განპირობებულია სამედიცინო დახმარების ხარისხის განსაზღვრის ზუსტი კრიტერიუმების არარსებობით. უპირველეს ყოვლისა, სამედიცინო მომსახურების მომხმარებელი არ ფლობს ისეთი სახის ცოდნას, რომლის მეშვეობითაც  სამედიცინო ორგანიზაციასა  და ექიმს რაციონალურად აირჩევდა და შესაბამისად, მიიღებდა მაღალი ხარისხის სამედიცინო მომსახურებას. პაციენტის შთაბეჭდილება, უმთავრესად, წინა მკურნალობით მიღებული გამოცდილებით, ან სხვა ექიმთა აზრით განისაზღვრება. საჭირო ინფორმაციის მოპოვება  დროსა და რესურსებთან დაკავშირებულ გარკვეულ ხარჯებს მოითხოვს.  ინგლისის ჯანდაცვის  ეკონომიკის ექსპერტთა თვალსაზრისით, რაც უფრო ინფორმირებულია მომხმარებელი და რაც უფრო ნაკლებია ძიების დანახარჯები, საბაზრო სტრუქტურა მით უფრო ახლოს არის სრულყოფილ კონკურენციასთან .   (Health economics , Barbara Mcpake, 2003   გვ. 202 )

პაციენტებმა არ იციან,  სამედიცინო დახმარების რომელი სახეა მათთვის ყველაზე ეფექტური, რა ტიპის  სამედიცინო მომსახურებას საჭიროებენ, ან რა სარგებლობას მოუტანს შემოთავაზებული სამედიცინო დახმარება. პაციენტებისათვის სირთულეს წარმოადგენს, აგრეთვე, მათზე ჩატარებული მკურნალობის შედეგის და ხარისხის შეფასებაც. სწორედ ამ ფაქტორების გამო სამედიცინო მომსახურების სფეროში რთულია   კომუნიკაცია.

სამედიცინო სფეროში ინდივიდუალური გადაწყვეტილებები მიიღება არა ცალკეული მომხმარებლის ინფორმირებულობის და ფინანსური შესაძლებლობების შესაბამისად, არამედ მისი ჯანმრთელობის საჭიროებებიდან გამომდინარე. კლასიკური მოდელის მიხედვით, აუცილებელი სამედიცინო მომსახურების შესაძენად გადაწყვეტილება თავად მომხმარებელმა უნდა მიიღოს.

საინტერესოა, კლინიკისა  და ექიმის შერჩევის პროცესში რეპუტაციული პარამეტრების მნიშვნელოვნების განსაზღვრა. სამედიცინო დაწესებულება არ არის  საბანკო სერვისი, სადაც შესაძლოა მისაღები იყოს  სტანდარტული მომსახურების პარამეტრების არსებობა. 

საყოველთაოდ მიღებულია, რომ სამედიცინო მომსახურების ხარისხის  შეფასების  არსებით  ინდიკატორს წარმოადგენს პაციენტის კმაყოფილების მაჩვენებელი, სამედიცინო მომსახურების შესაბამისობა პაციენტების და მათი ოჯახის წევრების მოლოდინთან . პაციენტთა კმაყოფილების შესწავლის ფართო გავრცელებას ხელი შეუწყო ორმა მოცემულობამ: ერთი მხრივ, მთელ მსოფლიოში პაციენტთა უფლებების დაცვის გაზრდამ და, მეორე მხრივ, მედიცინაში საბაზრო ეკონომიკის ასპექტების დამკვიდრებამ და პაციენტის ე.წ მომხმარებლის რანგში გადანაცვლებამ. პაციენტთა აზრის შესასწავლად შემუშავებულია და გამოიყენება სხვადასხვა ინსტრუმენტები. სპეციალური ლიტერატურის გაცნობა ადასტურებს, რომ თანამედროვე ეტაპზე ფართოდ გამოიყენება  როგორც ხარისხობრივი, ისე რაოდენობრივი კვლევები.  როგორც წესი,  ამ ტიპის კვლევები ტარდება ორ დონეზე. პოპულაციურ დონეზე კვლევების ჩატარება მიზნად ისახავს ეროვნული მასშტაბით  ჯანმრთელობის ღირებულებებისა და პრიორიტეტების გამოვლენას.

პაციენტთა კმაყოფილების დონისა და ხარისხის  შესასწავლად აქტიურად გამოიყენება  ევროკომისიის  კითხვარი ,,ეურობარომეტრი’’ და სტანდარტიზირებული საერთაშორისო კითხვარი „ეუროპეპი’’.  ევროსაბჭოს მიერ შემუშავებული მეთოდოლოგია  - „ევრობარომეტრი“ - მიზნად ისახავს პაციენტთა უსაფრთხოებისა და ჯანდაცვის ხარისხის საკითხების შესწავლას, ხოლო ევროპეპი-პრაქტიკოსი ექიმებით პაციენტთა კმაყოფილების შესწავლას.  2009 წელს  „ევრობარომეტრის“ გამოყენებით კვლევა ჩატარდა 27 ქვეყანაში და მოიცვა 406.557.138 ადამიანი.1995-1998 წლებში მეცნიერთა ჯგუფის მიერ შემუშავებული იქნა პაციენტების მიერ ზოგადი პრაქტიკის შეფასების საერთაშორისო სტანდარტიზირებული ინსტრუმენტი _ „ევროპეპი“ (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3409606/). მოცემული მეთოდოლოგია გამოყენებულია უკვე 20-ზე მეტ  ქვეყანაში. სტანდარტული ,, ევრობარომეტრის მოდელი“  შემუშავდა  1973 წელს და ტარდება,  როგორც რაოდენობრივი, ასევე თვისებრივი კვლევების სახით. თითოეული რაოდენობრივი კვლევა მოიცავს 1000 პირისპირ ინტერვიუს ევროკავშირის   ქვეყნებისთვის.  კვლევების შედეგები ქვეყნდება წელიწადში ორჯერ.

 სწორედ ზემოთაღნიშნული  მეთოდოლოგიის საფუძველზე შემუშავდა  ჩატარებული კვლევის  ძირითადი კითხვარი. კვლევის კითხვარი შედგებოდა პაციენტის ჩართულობის მნიშვნელოვნების ბლოკისგან.  შერჩევის (იგივე ამონაკრების ზომა ) -  100 პაციენტი, რომლებმაც ისარგებლეს ოჯახის ექიმის მომსახურებით კონკრეტულ  სამ  ამბულატორიულ სამედიცინო დაწესებულებაში.  კვლევა ჩატარდა ქალაქ თბილისში და ამბულატორიული კლინიკები შეირჩა ვაკე-საბურთალოს , მუხიანის და ვარკეთილის ტერიტორიაზე. როგორც უკვე აღინიშნა,  კვლევა მულტიდისციპლინარული ხასიათისაა და აღმოჩნდა რომ ოჯახის ექიმის მომსახურებით კმაყოფილებასა და კლინიკით კმაყოფილებას შორის დაფიქსირდა მაღალი დადებითი კორელაცია (სპირმენი) - rs=0.62, p=0.000.მიმართება ოჯახის ექიმის მომსახურებით კმაყოფილებასა და კლინიკით კმაყოფილებას შორის.  ანუ რაც უფრო კმაყოფილია პაციენტის ოჯახის ექიმის, მით მეტად კმაყოფილია კლინიკისაც. იხ. ცხრილი N1

ცხრილი N1

 

როგორც აღინიშნა, კარგი შედეგია მიღებული ოჯახის ექიმის მომსახურებით კმაყოფილებასა და კლინიკით კმაყოფილებას შორის კავშირის დადგენის დროს. კორელაციური ანალიზიდან  ასევე  ჩანს, რომ ოჯახის ექიმის მომსახურებით კმაყოფილებასა და კლინიკით კმაყოფილებას შორის კორელაცია ყველა დემოგრაფიულ ჭრილში (ჯგუფთან) სტატისტიკურად მნიშვნელოვანია.  ანუ რაც უფრო კმაყოფილია პაცინეტი ოჯახის ექიმით, მით უფრო კმაყოფილია კლინიკის მომსახურებითაც და  დადებითი ტენდენცია    გამოიკვეთა  ნებისმიერი სქესის, ასაკის და განათლების დონის მქონე პაციენტებში . იხ. ცხრილი N2

ცხრილი N2

სპირმენის კორელაციის კოეფიციენტი
ჯამური		0.62*
ფილიალი	ვარკეთილი	0.70*
	ვაჟა	0.54*
	მუხიანი	0.64*
სქესი	ქალი	0.60*
	კაცი	0.64*
ასაკი	18-35	0.72*
	36+	0.52*
განათლების დონე	უმაღლესი	0.53*
	დაწყებითი/ საშუალო	0.73*

კვლევის საშუალებით გაიზომა  სამედიცინო სერვისის მიღების პროცესში,  პაციენტის ჩართულობის პარამეტრების მნიშვნელოვნება . აღმოჩნდა, რომ ზოგადად ყველა დებულება პაციენტისათვის, მომსახურების მიღების პროცესში  საკმაოდ მნიშვნელოვანია და  მაღალ შეფასებას ანიჭებენ თითოეულ მათგანს.  შესაბამისად, არსებობს ვარაუდი, იმისა  რომ ამ პარამეტრებზე ზემოქმედება გაზრდის ოჯახის  ექიმის მიმართ ლოალობის ხარისხს პაციენტში. იხ. ცხრილი N3

ცხრილი#3

მაჩვენებელი	საშ. ქულა
ექიმმა მოგაწოდოთ საკმარისი ინფორმაცია თქვენი დაავადების და სიმპტომების შესახებ	6.5
ექიმმა აგიხსნათ სამედიცინო გამოკვლევების, ჩარევების, მკურნალობის არსი და მიზანი	6.5
ექიმი აგიხსნათ,  თუ რატომ არის მნიშვნელოვანი, რომ შეასრულოთ მისი რჩევები	6.5
დაგისახელოთ სავარაუდო დიაგნოზი	6.5
გამოავლინოს ინტერესი კონკრეტულად თქვენი შემთხვევის მიმართ	6.5
გქონდეთ შესაძლებლობა, ტელეფონით ესაუბროთ  ექიმს თქვენთვის საჭირო დროს?	6.5
კონსულტაციის დროს გაგრძნობინოთ, რომ საკმარისი დრო არ თქვენთვის	6.5
ჩამოგათვლევინოთ დამახასიათებელი სიმპტომი, გაგახსენათ, რაც არ გახსოვდ	6.4
შექმნას გარემო,, სადაც თავისუფლად შეგიძლიათ უამბოთ თქვენი პრობლემების შესახებ	6.4
თქვენი პირადი მონაცემები და ჩანაწერები კონფიდენციულური იყოს	6.4
აგიხსნათ დიაგნოზის ალტერნატიული ვერსიები	6.4
ეცადოს,  ჩაწვდეს თქვენს პრობლემებს	6.4
ექიმის დამხმარე პერსონალმაც გაგრძნობინოთ მზადყოფნა თქვენ მხარდასაჭერად	6.4
ეცადოს, ჩართული იყოთ  გადაწყვეტილების მიღების პროცესში	6.4
ახსოვდეს  თუ რა გითხრათ წინა შეხვედრის/კონსულტაციის დროს	6.2

 

დასკვნა

პაციენტის კმაყოფილებასა და  სამედიცინო პროცესებში მის ჩართულობას შორის დადებითი კორელაციის აღმოჩენა იძლევა საშუალებას შემცირდეს ალბათობა იმისა, რომ პაციენტმა  მეორად გეგმიურ სერვისებს მიმართოს პირველადი რგოლის ( ოჯახის ექიმთან კონსულტაცია)  გამოტოვებით, რაც გარდა იმისა, რომ გაზრდის ადრეული დიაგნოსტიკისა და  მკურნალობის შემთხვევებს, საბოლოოდ შეამცირებს  როგორც პაციენტის,   ისე  ჯანდაცვაზე  გაწეულ სახელმწიფო დანახარჯებს. საბოლოო ჯამში, ეს იქნება სოციალური სარგებელი.  ცალკე აღნიშვნას საჭიროებს პოლიპრაგმაზიის (ავადმყოფისათვის ერთდროულად გაუმართლებლად მრავალი წამლისა და სამკურნალო პროცედურის დანიშვნა)   მწვავე პრობლემა. იმ შემთხვევაში თუ კლინიკის მენეჯმენტი გააკონტროლებს გაიდლაინების და პროტოკოლების აქტიურ სარგებლობას საოჯახო მედიცინის მიმართულებით. ოჯახის ექიმის კონსულტაციაზე მისული  პაციენტს , რომელსაც აქვს მაღალი ნდობა ოჯახის ექიმის და  როგორც კვლევიდან იკვეთება შესაბამისად,  კლინიკის  ნაკლებად გაუჩნდება მოტივიაცია შეიძინოს სხვადასხვა საინფორმაციო სივრცეში გამოცდილი მედიკამენტები.

ჩატარებული კვლევის მიზანია პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებაში ოჯახის ექიმის მიერ მიწოდებულ სამედიცინო  მომსახურებაში პაციენტის ჩართულობის ხარისხისა და მისი  კმაყოფილების შესწავლა და ამ ჩართულობის გავლენის დადგენა პაციენტის ქცევაზე.  ეს,  ერთი მხრივ,  გულისხმობს უკეთეს სამედიცინო გამოსავალს და მომხმარებლის ხარჯვითი სტრუქტურის ცვლილებას, მეორე მხრივ კი, კლინიკის შემოსავალის ზრდას.

გამოყენებული ლიტერატურა

ღვედაშვილი ნარია,  ჯანდაცვის ეკონომიკა და მართვა,  2005 თბილისი ,

ბარათაშვილი ე., ქოქიაური, ლ.   2010 წელი მენეჯმენტის პრინციპები, თბილისი

Donabedian, 1., D.Locker and D.Dunt, 1., J.Ware, 1., & R. (б.д.). Predictors of patient satisfaction. Maxwell, 1984)

Barbara Mcpake, L. K. (2003). Health Economics: An International Perspective. Routledge, London and New York.  გვ.206

Blaxter, M. (1990). Health and Lifestyles. New Fetter Lane, London EC4P 4EE: Routledge p. 268

Blaxter, M. (1990). 'healthy' lifestyle.

Dunt, D. L. (б.д.). Problems in the conceptual framework of patient satisfaction research: an empirical exploration.

Grol, R. (2002). Improving Patient Care: The Implementation of Change in Health Care . Radboud University Nijmegen, Netherlands: Netherlands.

---